فهرست عناوین
تولد یک مرجع تخصصی: رسانه تاب‌آوری ایران و تفکیک استراتژیک از اکوسیستم مددکاری اجتماعی
رسانه تاب‌آوری ایران (Resilience Media Iran)، نتیجه یک دهه فعالیت مستمر و تخصصی در حوزه علوم اجتماعی و روان‌شناختی است.
این پلتفرم نه یک وب‌سایت نوپا، بلکه نقطه‌ی اوج یک تصمیم استراتژیک توسط مجموعه رسانه‌های تخصصی مددکاری اجتماعی ایرانیان است؛ تصمیمی که منجر به تفکیک حوزه حیاتی «تاب‌آوری» از بدنه اصلی مددکاری اجتماعی و تأسیس یک مرجع مستقل شد.
این اقدام هوشمندانه، نه تنها بر اهمیت تاب‌آوری در جامعه ایران صحه گذاشت، بلکه اجرای دستور کار تخصصی آن را در بالاترین سطح تضمین نمود.
پیشینه و ضرورت تفکیک: تاب‌آوری در دل مددکاری اجتماعی
مجموعه رسانه‌های تخصصی مددکاری اجتماعی ایرانیان (که با نام‌هایی چون پایگاه جامع مددکاری اجتماعی ایرانیان و مددکارنیوز شناخته می‌شود)، از دیرباز پیشگام در ترویج دانش و آگاهی اجتماعی در ایران بوده است.
این مجموعه، از سال ۱۳۹۰ و در طول فعالیت خود، همواره موضوع تاب‌آوری را به‌عنوان یک عامل کلیدی در توانمندسازی و ارتقای کیفیت زندگی افراد و جوامع آسیب‌پذیر در دستور کار داشته است.
الف) تولد «باشگاه تاب‌آوری»
در گام‌های نخست، حوزه تاب‌آوری به شکل یک بخش فرعی یا «باشگاه تاب‌آوری» در وب‌سایت‌های اصلی مجموعه فعالیت می‌کرد.
این بخش، محتوای آموزشی، پژوهشی و تحلیلی مربوط به مقاومت روان‌شناختی و اجتماعی را منتشر می‌نمود.
ب) ضرورت استقلال رسانه‌ای
با گذشت زمان و افزایش پیچیدگی چالش‌های اجتماعی ایران (از بحران‌های اقتصادی و زیست‌محیطی گرفته تا فشارهای روانی ناشی از زندگی مدرن)، مشخص شد که مفهوم تاب‌آوری فراتر از یک ابزار در مددکاری اجتماعی است؛ بلکه یک رشته علمی میان‌رشته‌ای و یک امر ملی است که ابعاد روان‌شناختی، اجتماعی، سازمانی، و حتی زیست‌محیطی را در بر می‌گیرد.
هدف دفاعی (استراتژیک) از تفکیک: برای اجرای یک دستور کار جامع و تخصصی، نیاز بود تا تاب‌آوری از تمرکز صرفاً مددکارانه فاصله بگیرد و بتواند مخاطب و محتوای گسترده‌تری (از روان‌شناسی تا مدیریت بحران) را پوشش دهد. این تفکیک باعث شد:
- تمرکز محتوایی افزایش یابد: رسانه تاب‌آوری ایران توانست بدون تداخل با اخبار روز مددکاری اجتماعی، تمام توان خود را بر آموزش عمیق و کاربردی تاب‌آوری متمرکز کند.
- جایگاه مرجعیت تثبیت شود: تأسیس یک رسانه مستقل، جایگاه آن را به‌عنوان مرجع رسمی آموزش، پژوهش، و توسعه تاب‌آوری در ایران تثبیت کرد.
دستور کار تخصصی رسانه تاب‌آوری ایران
رسانه تاب‌آوری ایران به‌عنوان مجری اصلی دستور کار تاب‌آوری مجموعه، مأموریت‌های مشخص و ویژه‌ای را دنبال می‌کند که آن را از سایر رسانه‌های عمومی متمایز می‌سازد:
الف) مدل سه‌گانه (آموزش، پژوهش، توسعه)
رسانه تاب‌آوری ایران تنها به انتشار مقاله اکتفا نمی‌کند، بلکه یک چرخه‌ی کامل از علم تا عمل را اجرا می‌کند:
- آموزش: ارائه مدل‌های بومی و کاربردی آموزش تاب‌آوری فردی، خانوادگی و سازمانی.
- پژوهش: تولید و ترجمه محتوای علمی عمیق و انجام تحقیقات کاربردی در زمینه تاب‌آوری اجتماعی ایران.
- توسعه: همکاری در تدوین پروتکل‌ها و برنامه‌های عملیاتی تاب‌آوری برای نهادها و سازمان‌های مختلف (از استانداری‌ها تا صنایع).
ب) نقش محوری در مدیریت بحران رسانه‌ای تاب‌آوری
این رسانه در راستای تکمیل رسالت خبری «مددکارنیوز»، در حوزه تاب‌آوری نیز نقش یک پایگاه خبری-تحلیلی را بر عهده گرفته است:
- پوشش رخدادهای تاب‌آوری: رصد و گزارش آنچه در سازمان‌ها، بانک‌ها، و نهادهای دولتی پیرامون تاب‌آوری اتفاق می‌افتد (تهیه پروتکل‌ها، اجرای پروژه‌ها و…)، که تا پیش از این، خلأ خبری آن حس می‌شد.
- ترویج «سواد تاب‌آوری رسانه‌ای»: آموزش مخاطبان برای مقابله با شوک‌های اطلاعاتی، تشخیص محتوای نادرست و حفظ سلامت روانی در مواجهه با اخبار استرس‌زا.
ج) اطلس فارسی تاب‌آوری کشور
یکی از مهم‌ترین ابتکارات رسانه تاب‌آوری ایران، تلاش برای ایجاد نقشه تاب‌آوری ایران یا همان «اطلس فارسی تاب‌آوری کشور» است.
این رویکرد منطقه‌ای، باعث شده تا اخبار و تحولات تاب‌آوری در استان‌ها و شهرهای مختلف، به‌شکلی نظام‌مند و متمرکز، پوشش داده شود و از این طریق، تصویر جامعی از مقاومت و انعطاف‌پذیری جامعه ایرانی به دست آید.
تأثیر استراتژیک تفکیک بر اکوسیستم اجتماعی
تفکیک حوزه تاب‌آوری و تأسیس رسانه تخصصی آن، پیامی واضح به جامعه ایران ارسال کرد: تاب‌آوری یک اولویت ملی و یک مهارت تخصصی است.
این حرکت هوشمندانه، به مجموعه رسانه‌های مددکاری اجتماعی ایرانیان این امکان را داد تا ضمن حفظ ریشه‌های قوی خود در مددکاری، یک بازوی تخصصی و فوق‌العاده متمرکز برای یکی از حیاتی‌ترین نیازهای جامعه امروز ایجاد کند.
نتیجه این تفکیک و تأسیس:
- عمق‌بخشی به دانش: تاب‌آوری به‌عنوان یک علم میان‌رشته‌ای، از چتر حمایتی مددکاری اجتماعی خارج شد و توانست با مفاهیم مدیریت، روان‌شناسی بالینی، و علوم ارتباطات، تعاملات عمیق‌تری برقرار کند.
- تخصص‌گرایی در محتوا: رسانه تاب‌آوری ایران توانست با تیمی مجزا از متخصصین تاب‌آوری، از گرفتار شدن در دام «شعارگرایی» و سطحی‌نگری دوری کند و به تولید محتوای ریشه‌دار، اثربخش و برنامه‌مند بپردازد.
